“Elke keer moeten we ons afvragen of we rechtvaardig zijn tegenover anderen. Zijn we niet te hard of hardvochtig. Als we spreken over beleid is de prangendste vraag: werken we voor het imago of proberen we iets te doen? To be someone or to do something.” (Herman Van Rompuy)
Weinig leidinggevenden vinden van zichzelf dat ze slechte dingen doen. Toch spelen er allerlei dingen mee die ervoor zorgen dat ‘goede mensen slechte dingen doen’*. Zo is onze morele intuïtie vooral gericht op wat nabij is en in-group. Ze laat ons in de steek voor wij-zij ethische dilemma’s. Daarvoor hebben we traag denken nodig, onze prefrontale cortex die bewust wikt en weegt. Tezelfdertijd rationaliseren mensen met hun denken veel onheil. Ook 'denken' is geen shortcut naar de hemel.
Angela Merkel gaf in een afscheidspeech voor jongeren de volgende raad mee: “Minacht het compromis niet, want dat is het adequate antwoord op het feit dat wij mensen uniek zijn… Het sluiten van compromissen is een mooi proces. Als je samen iets maakt, leidt dat tot ‘kameraadschap’, gaan we beter met elkaar samenleven...’
Wikken en wegen, veel afstemmen, het hoger belang, maar ook de vele particuliere belangen niet loslaten, creativiteit, een sterk ontwikkelde capaciteit voor introspectie en reflectie. Het is zwaar omdat beslissingen altijd onvolmaakt zijn en het toch belangrijk is om de zoektocht niet op te geven. Dat laatste vraagt een sterke morele ruggengraat.
Dit is een bewerkt extract uit het boek ‘Over leiderschap. 19 inzichten’ (Koen Marichal & Jesse Segers, uitgegeven door Pelckmans Uitgevers. De illustraties zijn gemaakt door Studio Arsène.
* Onder meer Sociaal psycholoog David De Cremer schreef een boekje met die fantastische titel.
