Over leiderschap. 19 thoughts

'Ze komen niet'

Ik had een online check in met 16 managers van een productiebedrijf in het kader van een leiderschapsprogramma. 1 ervan liet al een tijd terug weten dat het niet lukte. 4 andere last minute en 1 daagde niet op zonder bericht. De afwezigheid lag niet aan gebrek aan motivatie. De groep munt uit in leergierigheid, samenhorigheid, motivatie en de context is steunend. De afwezigheid lag ook niet aan gebrek aan organisatie. De bijeenkomsten lagen al een half jaar vast geklonken in de agenda's en deelname aan het programma is gekoppeld aan aanwezigheid op elk moment.

Klinkt het vertrouwd? Je leidt een werkgroep, of bent bezig met een verandering, je hebt goodwill nodig, je doet er alles aan en stelt dan toch vast.... 'ze komen niet'? En je twijfelt tussen opgeven en volhouden... Ik maakte het thema tot onderwerp van gesprek. De managers vonden het herkenbaar: hoe breng je mensen samen als het om meer fuzzy, minder urgente onderwerpen gaat zoals ontwikkeling, innovatie, cultuur, visie...? Hoe vermijd je dat mensen last minute toch kiezen voor het meer dringende, concrete werk?

Een greep uit de zoektocht naar 'wat helpt/werkt?':
- weg blijven van harde druk, verplichting. je hebt juist intrinsieke motivatie nodig bij dit soort bijeenkomsten.
- duidelijk zijn over het waarom, telkens opnieuw, en de nadruk op 'elkeen is echt nodig. 'Het is niet 'mijn', maar 'onze' meeting.
- deelnemers persoonlijk aanspreken op voorhand (of nadien, als iemand niet gekomen is), moeite doen. Als je het zelf niet belangrijk genoeg vindt om dat te doen...
- No brainer, maar uitdagend: telkens opnieuw inspirerend maken -> zo mogelijk fysiek, aandacht voor story line
- verantwoordelijkheid voor onderdelen van de agenda bij deelnemers leggen
- het gesprek aangaan: hoe was het, hoe kan het beter, wat is nodig?
- ...

Geen rocket science. Geen easy way out. Wel dicht bij de kern van leiderschap: mensen blijven betrekken bij 'wat ook belangrijk is', het collectief belang. Vanuit empathie, erkenning voor alle individuele belangen. En dus dankbaar voor wie wel komt, én mild voor wie niet komt. Vooral niet opgeven bij die laatste. Mensen op die manier ook bewuster leren omgaan met de ingewikkeldheid van 'keuzes maken' op korte en op langere termijn. 

 

En zorg dragen voor wat je uitstraalt: geloof in het belang van wat je doet, blij zijn dat je dat kan doen, ook al zit niemand er op te wachten. En dan komt het citaat van Ai Wei Wei terug in beeld, uit een eerdere post.

Het hart is schade aan het oplopen

"Het hart is schade aan het oplopen, en wat doen we dan als schooldirecteur? Nog een pleister plakken, een verband aanleggen." Zo startte Nancy Dedeurwaerder haar betoog op de 7de opleidingsdag van het @goall4learning traject waarin een honderdtal scholen hun leiderschap aanscherpen. Ze staafde haar verhaal met cijfers. Over het leed van leerlingen: "1 op 10 leerlingen in het ASO komt uit kansengroepen, 25 % van hen stroomt door naar het hoger onderwijs tegenover 80 % van de andere groep. 14 % van de leerlingen stroomt ongekwalificeerd uit het onderwijs. 3.7 % spijbelt, 29 % in het beroepsonderwijs, de hoogste cijfers ooit. 1 op 2 jongeren zegt zich echt niet goed te voelen. Iedere dag stapt 1 jongere uit het leven, 10 proberen dat... " De cijfers bleven komen. Ze sprak ook over het leed van leerkrachten. "In 2019 is voor 10.2 % de emotionele overbelasting acuut problematisch, tgo 5.2 % in 2014, voor 17,7 % de werkdruk tgo 9.1 %, voor 19.0 % de werkdruk tgo 11.8 %... enzovoort." Pre-corona cijfers.

Wat nu? "Zoals het nu loopt kan het geen 10 jaar verder. Als het hart lijdt zijn meer ingrijpende veranderingen nodig. En daarvoor is er genoeg regelruimte." Dedeurwaerder zette de scholen aan het werk volgens de principes van waarderend onderzoek. "Het begint met waarderen van het goede dat we al doen en dan dromen over hoe het zou kunnen zijn. Het is verbazend welke ideëen er naar boven komen als je leerlingen en leerkrachten laten dromen."

"Onderwijs is niet het vullen van het vat, maar het ontsteken van de vlam," eindigde ze haar verhaal met het motto van 't Vier, een secundaire school in Kortrijk:
🔥 leerlingen zitten in trajectbegeleiding, in flex- en in lesgroepen. Ze werken twee uur zelfstandig per week. Ze bereiden mee het oudercontact voor. Elk vak heeft minimumdoelstellingen en er wordt enkel naar boven gedifferentiëerd. Elke leerling krijgt tweewekelijks een individueel gesprek. Elke dag start met een begeleid rondegesprek. Iedere vrijdagnamiddag zijn er ateliers.
🔥 leerkrachten noemen begeleider en ze hebben een schoolopdracht die bestaat uit het begeiden van een vak, een traject en een project. Ze worden aangesproken met de voornaam. De directeur is een coördinator, het teamcharter is leidend voor de teams, elk team heeft een teamleider. Ze vergaderen wekelijks op donderdag van 16u30 tot 18u.
🔥 het schooljaar start met een kampweek. Het jaar bestaat uit bestaat uit 4 modules van 8 weken.

Straf verhaal, dicht bij de realiteit, zoals ze is en zoals ze mogelijk is in scholen.

Om te beginnen moet je de intentie hebben.

‘Wat moet ik dan doen, praktisch gesproken?’ vraagt Watanabe. ‘Om te beginnen moet je de intentie hebben om de ander te helpen. En de intentie om de ander jou te laten helpen. In de tweede plaats moet je eerlijk zijn. Niet liegen, de zaken niet verdraaien, de zaken niet oppoetsen als dat je beter uitkomt. Dat is het wel zo’n beetje.” Het citaat komt uit het boek ‘Norwegian Wood’ van Haruki Murakami2. Het boek gaat over de relatie tussen Watanabe en Naoko die ondanks alle liefde tussen hen onmogelijk blijkt. Ook leiderschap is een beetje zo’n onmogelijke relatie.

Het fragment speelt zich af op het moment dat Watanabe zijn vriendin bezoekt, die in een oord van herstel verblijft. Watanabe wordt er ontvangen door Reiko, de kamergenote van Naoko. Zij legt hem uit hoe hij zich moet gedragen in dat oord van herstel.

‘Om te beginnen moet je de intentie hebben om de ander te helpen. En de intentie om de ander jou te laten helpen.’ Wederkerigheid is belangrijk in relaties. Het is geen eenrichtingsverkeer. En dat vraagt zich kwetsbaar opstellen. Zo ook in leiderschap delen. ‘In de tweede plaats moet je eerlijk zijn.’ Helpen en geholpen worden vraagt oprechtheid, eerlijkheid. ‘Niet liegen, de zaken niet verdraaien, de zaken niet oppoetsen.’ De norm in betekenisvolle relaties is om echtheid na te streven.

1000 years of joys and sorrows

5 okt. 2022 09:25

"My advice being the same in all cases: they should make no effort to please other people and just concentrate on preserving their vital energy," schrijft Ai Weiwei - een van de grootste kunstenaars van deze tijd - in zijn memoires. Wat een boek heeft hij geschreven. Een persoonlijke, oprechte inkijk in zijn leven en werk tegen de achtergrond van 100 jaar totalitair regime. Ik las het citaat bij de start van een dag 'Leading from the middle' training voor een groep strategen van een Nederlandse gemeente. Want zo is het ook voor leiders, of ook ondernemers. Leiders doen hun werk niet voor het applaus en juist daarom is het intact houden van vitale energie zo belangrijk. 

Lees meer »